Nhà sản xuất chất độc da cam Monsanto thua kiện, phải bồi thường 289 triệu đô la Mỹ – ©Mathilde Tuyết Trần, France 2018

Tòa án ở San Francisco đã quyết định một trong những công ty sản xuất chất độc da cam Agent Orange là Monsanto phải bồi thường cho ông Dewayne Johnson 289 triệu đô la Mỹ vì lý do chính là hãng này đã không thông tin cho khách hàng về những nguy hiểm cho sức khỏe của chất diệt cỏ hoang có tên thương mại là RoundUp.

Có phải từ khi Monsanto bị bán lại cho hãng Đức Bayer Leverkusen mà tòa án Mỹ có quyết định trên ? Bayer đã mua lại Monsanto với 63 tỷ đô la Mỹ vào đầu tháng sáu vừa qua, đồng thời có quyết định khai tử cái tên Monsanto trên toàn thế giới. 1) Như thế thì khả năng đòi bối thường của hàng triệu nạn nhân chất độc da cam tại Việt Nam có hy vọng công lý hay không ?

Ông Dewayne Johnson, 46 tuổi, người làm vườn

Đây là bản án đầu tiên, có ấn định một số tiền bồi thường cho một nạn nhân trong lịch sử, mở ra con đường cho hàng nghìn vụ kiện khác, vì thế tầm ảnh hưởng quyết định của bản án này rất lớn, đem lại hy vọng cho nhiều nạn nhân của chất diệt cỏ khai quang. Một cơn lốc về thông tin bởi các nhà báo trên thế giới đã xẩy ra ngay lập tức.

Đến cuối ngày 13.8.2018 tờ báo Đức Der Spiegel đưa tin giá trị chứng khoán của Bayer tụt xuống hơn 12% chỉ còn có 83 Euros sau bản án này, vì người đầu tư lo lắng cho tổng giá trị phải bồi thường, về chiến lược toàn cầu vì có hơn 5.000 đơn kiện Montsanto riêng tại Mỹ. Tờ báo đặt câu hỏi có phải việc Bayer mua lại Monsanto là một tính toán sai lầm của những người có trách nhiệm ? Cái tên Monsanto bị xem là một cái tên tương đương với một sự thù ghét lớn nhất về một công ty ở ở nước Mỹ.

Cho dù Bayer sẽ chịu thỏa thuận bồi thường sau những bản ăn trong tương lai, theo nhà nghiên cứu Michael Leakock của công ty đầu tư tài chính Mainfirst thì khả năng những bản án này sẽ lên đến 10 tỷ đô la Mỹ. Đó là nỗi lo sợ của các nhà đầu tư tài chính. Nhưng đó cũng chỉ nằm trong phạm vi nước Mỹ, còn những vụ kiện Monsanto ngoài nước Mỹ ?!

Theo tính toán của Bayer thì cơ hội nắm giữ trên một phần tư của thị trường thế giới về hạt giống và những chất diệt cỏ khai quang và đồng thời cũng là nhà sản xuất đứng đầu thế giới là mục đích chính của việc mua bán này. Để phục vụ cho mục đích đó, Bayer đã quyết định khai tử cái tên Monsanto. Nhưng đã quá trễ. Cái tên Monsanto đã đi vào ký ức của nhân loại, của cả thế giới là diệt chủng bằng chất độc khai quang và mới đây, Glyphosate bị xem là đồng nghĩa với ung thư.

Tòa án ở San Francisco, phiên tòa ngày 08.8.2018, đã nhận ra là chất diệt cỏ có tên thương mại là ROUNDUP, hay với một nồng độ nặng hơn là RANGERPRO, đã là nguyên nhân căn bệnh ung thư vô phương cứu chữa của ông Dewayne Johnson.

Ông Dewayne Johnson 46 tuổi, lao động trong những trường học ở một thành phố nhỏ tại California, ngay khi tòa án tuyên bố bản án đã vừa khóc vừa cười trong vòng tay của các luật sư bảo vệ, hy vọng là bản án dành thắng lợi cho ông sẽ là khởi đầu cho một loạt những bản án kế tiếp. Ông nói với một vẻ rất khiêm tốn  » Tôi đã được hỗ trợ tinh thần rất nhiều ngay từ khi bắt đầu vụ kiện, nhiều cầu nguyện và tiếp sức ngay cả của những người mà tôi không quen biết. Tôi hài lòng đã giúp đỡ được nhiều người một cách vượt quá giới hạn của tôi. Và tôi hy vọng rằng bản án này sẽ đem lại những sự chú ý cần thiết cho họ. »

Phó chủ tịch Monsanto tuyên bố kháng án.

Trong khi đó, ngược lại, thì tất nhiên Monsanto kháng án. Ông Scott Partridge, phó chủ tịch Monsanto, cho rằng chất GLYPHOSATE sử dụng trong việc chế tạo ra Roundup và RangerPro (tên thương mại) không gây ra ung thư và không chịu trách nhiệm về căn bệnh ung thư của Dewayne Johnson.

Ông tuyên bố là có trong tay 800 dữ liệu nghiên cứu của các viện nghiên cứu quốc gia và thế giới để chứng minh rằng chất Glyphosate không gây ra ung thư và không phải là nguyên nhân của căn bệnh ung thư của ông Dewayne Johnson.

Ông Brent Wisner, một trong những luật sư của ông Dewayne Johnson, cho rằng, bản án xác nhận những nguy hiểm gây ra bởi chất Glyphosate, và dù rằng công ty Monsanto kháng án, họ, hàng nghìn người, những nạn nhân sẽ chiến đấu đến cùng.

Ông Dewayne Johnson, người làm vườn, có ba con, đã sử dụng cả hai chất Roundup và RangerPro trong hai năm 2012 cho đến 2014, bị ung thư tuyến hạch, một loại ung thư máu, không cứu chữa được. Các bác sĩ cho rằng ông Johnson chỉ sống được hai năm nữa. Luật sư Robert F. Kennedy Jr. , một trong đoàn luật sư bảo vệ ông Dewayne Johnson, cho rằng theo luật pháp thì phải tiến hành cấp tốc việc kháng án của Monsanto trước khi ông Johnson không còn sống được nữa.

Ở Pháp, chất Glyphosate gây nhiều tranh cãi và đã bị cấm sử dụng tại Pháp kể từ năm 2007. Một nông dân ở Lyon, ông Paul François, 47 tuổi, đã kiện Monsanto trước tòa án Pháp từ năm 2005 mà chưa có kết quả cụ thể. 2, 3,4)

Không những chất Glyphosate diệt cỏ ở trên mặt đất mà nó còn thấm vào lòng đất, được nước mưa đưa đi tràn lan, ô nhiễm mạch nước ngầm, khiến cho sức khỏe của rất nhiều người bị hủy hoại. Tuy nhiên, vào năm 2000, vì lý do bản quyền chất Glyphosate của Monsanto hết hiệu lực độc quyền, nên chất này được các nhà sản xuất thuốc khai quang diệt cỏ trên thế giới sử dụng rộng rãi. MTT

Hãng sản xuất Bayer ở thành phố Leverkusen, Đức, nằm bên bờ sông Rhein